Een veel voorkomende infectie in het menselijk lichaam is een urineweginfectie (UWI). De term urineweginfectie gebruiken we voor alle infecties die betrekking hebben op de urinewegen: nier, urineleider, blaas en urinebuis (urethritis). De belangrijkste veroorzaker van een urineweginfectie is de darmbacterie Escherichia coli (ook bekend als E. Coli).
Een infectie van de urinewegen ontstaat als er te veel bacteriën in de plasbuis (urethra) en de blaas terechtkomen. Het slijmvlies van de urinebuis of de blaas raakt hierdoor ontstoken. Dit noemen we dan ook wel een lage urineweg infectie.
De bacterie hecht zich aan de blaaswand en veroorzaakt zo een ontstekingsreactie van het lichaam. De symptomen van een ontstekingsreactie zijn roodheid en zwelling, in dit geval van de slijmvliezen in de urinebuis of blaas.
Dit komt normaal gesproken vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De reden dat dit vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen is omdat vrouwen een veel kortere plasbuis hebben. Op deze manier kunnen gemakkelijker bacteriën in de blaas terecht komen. Bovendien liggen de vagina en de plasbuis dichter bij de anus dan bij mannen het geval is. Ook is op deze wijze een infectie van de nieren via de urineleiders mogelijk.
De meest voorkomende urineweginfectie is de blaasontsteking. Hoewel een blaasontsteking in de meeste gevallen onschuldig is is het wel van belang om te zorgen dat de ontsteking snel geneest. Wanneer de blaasontsteking wordt verwaarloosd is er een groter risico op een nierbekkenontsteking.
Nierbekkenontsteking
Een nierbekkenontsteking (Pyelonefritis) wordt meestal door bacteriën veroorzaakt en kan voortkomen uit een blaasontsteking. Als een infectie opstijgt vanuit de blaas via de urineleiders richting de nieren kan er een nierbekkenontsteking ontstaan.
Dit komt meestal voor als de blaasontsteking geen klachten heeft veroorzaakt, niet lang genoeg of niet correct is behandeld.
Wat is het nierbekken?
Het nierbekken is het trechtervormige gedeelte dat van het nierweefsel naar de urineleider gaat. De urine dat gemaakt wordt door de nieren stroomt via het nierbekken naar de urineleiders en vanuit daaruit richting de blaas.
Een ontsteking van het nierbekken betekent dat de wand van het nierbekken ontstoken is. Dit kan in één of beide nieren voorkomen.
De symptomen van een nierbekkenontsteking zijn hetzelfde als bij een blaasontsteking. Het grote verschil is dat er bij een nierbekkenontsteking vaak sprake is van hoge koorts, last van koude rillingen en pijn in de zij of rug, misselijkheid en braken.
Bij een nierbekkenontsteking kan er een onderscheid worden gemaakt tussen een acute en chronische nierbekkenontsteking. Er zijn verschillende nierbekkenontsteking symptomen die op kunnen treden.
Acute nierbekkenontsteking symptomen
Bij een acute nierbekkenontsteking komen de symptomen plotseling opzetten en zijn de nierbekkenontsteking symptomen over het algemeen duidelijker.
Bij een acute vorm kunnen de volgende nierbekkenontsteking symptomen voorkomen:
- Acute pijn in de zij of rug
- Urine gaat gepaard met bloed of is troebel
- Rillingen over het gehele lichaam
- Een misselijk gevoel
- Braken en/of overgeven
- Buikpijn in de onderbuik
- Temperatuur verhoging, ofwel koorts
Er is sprake van koorts als de lichaamstemperatuur hoger is dan 38 graden Celsius.
Meestal zijn deze klachten vooraf gegaan door een blaasontsteking. Nierbekkenontsteking komt in de meeste gevallen maar in één nier voor.
Hoe wordt een nierbekkenontsteking behandeld?
Een onderzoek van de urine bij de huisarts is vaak voldoende om een nierbekkenontsteking aan te kunnen tonen. De uitslag van de waarden is meestal binnen een dag bekend.
Een ontsteking van het nierbekken kan thuis worden behandeld met het juiste antibioticum. Waarschijnlijk verdwijnen de klachten dan al snel. Het is belangrijk dat de medicijnenkuur wordt afmaakt, ook als de klachten al eerder zijn verdwenen. Te snel stoppen met een antibioticum vergroot de kans dat de ontsteking terugkomt.
Als er sprake is van hoge koorts en de patiënt erg ziek is, geldt het advies om in het ziekenhuis de behandeling van een nierbekkenontsteking te starten. Antibiotica wordt dan toegediend via een infuus zodat dit direct in het bloed terecht komt. Extra onderzoek is dan noodzakelijk om andere oorzaken en aandoeningen uit te kunnen sluiten. Het is dan noodzakelijk om extra onderzoek te verrichten.
Als de behandeling met antibiotica binnen drie dagen geen verbetering oplevert, is verder onderzoek noodzakelijk. Behandeling van een ernstige nierbekkenontsteking wordt nog ongeveer veertien dagen voortgezet. Het is niet ongebruikelijk om nog weken daarna klachten van vermoeidheid te ervaren.
Blaasontsteking
Een blaasontsteking (cystitis) is een urineweginfectie van de lagere urinewegen en in de meeste gevallen onschuldig.
Doordat er een bacterie is binnengedrongen reageert het lichaam met een ontstekingsreactie om de bacteriën te bestrijden. Het slijmvlies van de blaas raakt hierdoor ontstoken. Een blaasontsteking is niet besmettelijk maar kan af en toe terugkomen.
Blaasontsteking komt veel voor, vooral bij vrouwen tussen de 15 en 24 jaar en bij vrouwen ouder dan 60 jaar.
In het geval van een blaasontsteking kunnen de volgende symptomen optreden:
- vaak plassen, meestal maar kleine beetjes;
- aandrangklachten, u heeft steeds het gevoel dat u moet plassen, ook na het plassen;
- pijn in de onderbuik;
- branderig gevoel in de urinebuis bij het plassen;
- bloed in de urine;
- troebele en vies ruikende urine;
- urineverlies.
Om een blaasontsteking aan te tonen is een urineonderzoek op de huisartspraktijk vaak voldoende. De uitslag hiervan is meestal binnen een dag bekend bij de arts.
Sommige vrouwen hebben bij een blaasontsteking meer kans op problemen (bijvoorbeeld een nierbekkenontsteking). Het is dan van belang te weten door welke bacterie de ontsteking is veroorzaakt. Dit wordt gedaan door een kweek van de urine af te nemen en te bekijken in het laboratorium. Bijvoorbeeld bij:
- zwangere vrouwen,
- vrouwen met een hardnekkige blaasontsteking,
- vrouwen met verminderde weerstand (bijvoorbeeld door diabetes),
- vrouwen met afwijkingen aan de urinewegen.
De urine kweek toont aan welke bacterie de veroorzaker is van de ontsteking en welk medicijn daar goed tegen helpt. De uitslag van de kweek is normaal gesproken binnen een week bekend.
Vrouwen kunnen over het algemeen afwachten of de klachten van de blaasontsteking vanzelf overgaan. Dat geeft normaliter zelden problemen. In sommige gevallen wordt er paracetamol gebruikt om de pijn te bestrijden.
Als de (pijn)klachten heftig zijn of langer dan een week duren, dan helpen antibiotica om de ontsteking snel te laten genezen. Ook is er dan een verminder risico dat de ontsteking zich uitbreidt naar het nierbekken.
Wanneer een blaasontsteking niet op tijd wordt behandeld, kan er een ontsteking van de nieren ontstaan (nierbekkenontsteking).
Raadpleeg bij twijfel in alle gevallen uw huisarts of specialist!